Verspreiding en trends
Verspreiding
Deze kaart is gebaseerd op de Vogelatlas van Nederland (Sovon 2018). Per atlasblok is aangegeven of de soort er voorkomt en welke zekerheid omtrent broeden werd verkregen.
Deze kaart is gebaseerd op de Vogelatlas van Nederland (Sovon 2018). Per atlasblok van 5x5 km is er een schatting van het aantal individuen gegeven.
Aantalsontwikkeling
watervogeltrend
Deze grafiek is gebaseerd op het Meetnet Watervogels (seizoen juli t/m juni). Weergegeven is het seizoensgemiddelde (rode punten), de trendlijn (donker gekleurde lijn) en het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn (lichtgekleurde lijn).
- vanaf 1980
- significante afname, <5% per jaar (-)
- laatste 12 jaar
- significante afname, <5% per jaar (-)
Broedsucces en overleving
Onvoldoende gegevens beschikbaar voor trendanalyse.
Seizoensvoorkomen
seizoenspatroon
Deze grafiek is gebaseerd op het Meetnet Watervogels (seizoen juli t/m juni). Weergegeven is het gemiddeld aantal per maand in de laatste vijf seizoenen, met onderscheid welk deel is geteld en welk deel is bijgeschat bij onvolledige tellingen (? voor maanden met onbetrouwbare schatting).
Beschrijving voorkomen
Buiten broedtijd
Zwarte Ruiters zijn hoofdzakelijk aanwezig tijdens de doortrek. De voorjaarstrek piekt tussen eind april en eind mei. De najaarstrek begint soms al half juni en houdt aan tot in september, om daarna geleidelijk uit te doven. Winterwaarnemingen zijn in zachte winters niet zeldzaam, zeker niet in de Delta, maar het betreffen kleine aantallen. Hoewel Zwarte Ruiters regelmatig in het binnenland voorkomen, verblijft de meerderheid in de Waddenzee (vooral Fries-Groningse kust en Dollard) en de Delta (vooral Oosterschelde). De landelijk getelde aantallen nemen op termijn af, maar met opmerkelijke jaarfluctuaties en lokale effecten. Zo blijkt de soort in de Dollard, een van de belangrijkste gebieden, gevoelig voor voedselverrijking (eutrofiëring) van het water. Toenemende eutrofiëring correspondeerde met toenemende aantallen Zwarte Ruiters, en andersom. Het patroon komt overeen met dat van zijn belangrijkste prooi hier, de slijkgarnaal.
Vogelrichtlijn
Staat van instandhouding
De Zwarte Ruiter is beschermd op grond van de Europese Vogelrichtlijn en de Wet natuurbescherming. Voor deze soort zijn in Nederland Natura 2000-gebieden aangewezen als niet-broedvogel.
Methodiek voor de bepaling van de Staat van instandhouding van vogels
niet-broedvogel
De Staat van Instandhouding van de Zwarte Ruiter als niet-broedvogel in Nederland is zeer ongunstig.
| Beoordeling Staat van Instandhouding | ||||
| Verspreiding | Populatie | Leefgebied | Toekomst | Eindoordeel |
| gunstig | zeer ongunstig | matig ongunstig | matig ongunstig | zeer ongunstig |
Bron: Bouwsteen ten behoeve van het Strategisch Plan Natura 2000. Zie Kerninformatie op deze pagina.
Aangewezen gebieden
Winter en trekvogels
| Gebiedsnaam | gebiedsfunctie | trend | ||
|---|---|---|---|---|
| Natura 2000-gebied Waddenzee | foerageren | - | (vanaf 1980) | |
| Natura 2000-gebied Waddenzee | slapen | |||
| Natura 2000-gebied Lauwersmeer | foerageren | 0 | (vanaf 1981) | |
| Natura 2000-gebied Oosterschelde | foerageren | - | (vanaf 1987) | |
| Natura 2000-gebied Oosterschelde | slapen | |||
| Natura 2000-gebied Westerschelde & Saeftinghe | foerageren | - | (vanaf 1987) | |
| Natura 2000-gebied Westerschelde & Saeftinghe | slapen | |||
| Natura 2000-gebied Markiezaat | slapen | -- | (vanaf 1994) |
Kerninformatie (1)
Deze factsheet bevat ecologische kerninformatie over een vogelsoort die betrokken is bij de doelen voor Natura 2000-gebieden, resulterend in beleidsadviezen voor het halen van de doelen van de Europese Vogelrichtlijn. Bij sommige vogelsoorten zijn factsheets opgesteld voor twee populaties, namelijk de broed- én de doortrek- en/of winterpopulatie. Elke factsheet gaat in op de Staat van Instandhouding (SvI), de eventuele opgave om de populatie op een gunstig niveau te brengen, de belangrijkste knelpunten en op (potentiële) verbetermaatregelen. Voorts wordt ingegaan op het deel van de populatie dat verblijft in het Natura 2000-netwerk, het overige Natuurnetwerk Nederland (NNN) en overige gebieden, en op het regionaal/provinciaal belang.
Telrichtlijnen
Hoogwatertelling
Tijd van het jaar
Half maart-half november, soms ook in winter. Hoogste aantallen half juni-oktober en half april-eind mei.
Tijd van de dag
Van 1 uur voor hoogwater tot 1 uur erna.
Aanwijzingen
- Hoogwatervluchtplaats (HVP) lokaliseren aan de hand van verplaatsingen rond hoogwater
- Oppassen met voorverzamelplaatsen! (vogels verkassen nog)
- Aanvliegende vogels beter te tellen dan vogels ter plaatse
- Tijdens hoogwater vaak rustend
- Deel vogels begint te foerageren bij zakkend water
- Bij grote gebieden ‘met het getij mee’ werken
- In onoverzichtelijke gebieden insteek maken of hoger punt zoeken (maar pas op voor verstoring!)
Bijzonderheden
- HVP op kwelders met korte vegetatie, of in water langs kwelderrand
- Binnendijks in ondiepe poelen en plassen
- Vaak samen met andere steltlopers
- Aanvliegende vogels in gekanaliseerde stroom goed te tellen, niet goed bij meer verspreide aankomst
Integrale gebiedstelling
Tijd van het jaar
Half juli-november en maart-begin juni.
Tijd van de dag
Van 1 uur na zonsopgang tot 2 uur voor zonsondergang, in getijdengebieden tijdens hoogwater.
Aanwijzingen
- Alle geschikte terreindelen bezoeken
- Alleen vogels met terreinbinding tellen (dus niet hoog overvliegende)
- Min of meer vaste route door terrein, maar alert zijn op nieuw ontstane (tijdelijk) geschikte plekken
- Min of meer gelijke tijdsinspanning bij herhaalde bezoeken
- In getijdengebieden verplaatsingen onder invloed van getij
Bijzonderheden
- Solitair of in groepen tot enkele tientallen
- Soms gemengd met andere steltlopers
- Doorgaans op ondiepe plassen met slikkige oevers
- Gebruikt slaapplaatsen, maar deze doorgaans klein