RapportBoerenlandvogels en predatie: een update van de huidige kennis

Het gaat niet goed met de boerenlandvogels: er vliegen te weinig jongen uit. Maar terwijl de afnames van broedvogels van het boerenland in Europa vooral worden geassocieerd met veranderingen in de landbouwpraktijk, lijkt predatie ook een belangrijke rol te spelen.

Al een tijdje bestaan er aanwijzingen dat de inspanningen om boerenlandvogels te stimuleren worden tegengewerkt door een toenemende predatiedruk. Sinds de eeuwwisseling is de rol die predatie speelt bij de achteruitgang van boerenlandvogels wat beter in beeld gebracht.

Dit literatuuroverzicht richt zich vooral op de nieuwe kennis die is opgedaan in de laatste jaren, op het gebied van het monitoren van predatoren en van de mogelijkheden die er zijn om het effect van predatie te verkleinen, maar ook welke risico’s daaraan verbonden zijn.

Het merendeel van het onderzoek richt zich op de grondbroedende boerenlandvogels en dan ook nog eens vooral de steltlopers. Deze vogels zijn zogenaamde nestvlieders en veel van het onderzoek richt zich dan ook vooral op de eifase, omdat de kuikens na het uitkomen vrijwel direct aan de wandel gaan en daardoor veel minder eenvoudig zijn te volgen.

De review laat zien dat predatie een complex probleem is waarbij veel factoren een rol spelen. Een moeilijk te beantwoorden vraag blijft echter wat een acceptabel (natuurlijk?) niveau van predatieverlies is. Gevoelsmatig is het verlies dat in sommige gebieden wordt vastgesteld echter te hoog. Binnen de verschillende groepen van vogels blijken het vooral de grondbroeders te zijn die gevoelig zijn voor predatie en dan vooral de soorten die lang leven, waarvan de adulten een hoge overleving kennen, die relatief laat broeden en kleine legsels produceren. Grofweg vallen in Nederland daar de bekende steltlopersoorten van vooral de graslandgebieden onder. Tegelijk blijkt dat studies vooral zijn verricht in gebieden waarvan op voorhand bekend was dat daar veel predatie plaatsvond. Hoe belangrijk predatieverliezen op een landelijke schaal zijn voor een populatie is daardoor niet vast te stellen.

De studies laten zien dat de impact van predatie sterk afhangt van de context in een gebied; hoe ziet het landschap er uit, hoe wordt het benut en welke predatoren komen er voor. Om verliezen door predatie te kunnen beperken is dan ook maatwerk op gebiedsniveau noodzakelijk en daarvoor zal eerst kennis over het gebied moeten worden verkregen.