RapportGierzwaluwen in Hattem

In 2023 heeft voor het eerst een inventarisatie van de broedvogelpopulatie gierzwaluwen plaatsgevonden in Hattem. Er zijn, met uitzondering van losse waarnemingen, geen historische gegevens bekend van het broedvogelbestand. Volgens de SOVON BMP-methode zijn gedurende het broedseizoen zoveel mogelijk bezette nestplaatsen in kaart gebracht. Een intensief proces aangezien nestbezetting bij gierzwaluwen moeilijk is vast te stellen. Het vergt veel geduld en kennis van het gedrag van de gierzwaluw om met hoge mate van zekerheid een bezette nestplaats te vinden. De inventarisatie heeft in 2023 maar liefst 160 bezette nestplaatsen/broedparen opgeleverd. Officieel 159 volgens de BMP-methode aangezien 1 nestplaats buiten de datumgrenzen werd gevonden. Deze nestplaatsen zijn verspreid over heel Hattem met het zwaartepunt in woonwijken in de kern met bouwjaren tot en met jaren 90. Dit betreffen grotendeels natuurlijke nestplaatsen. In Hattem bevinden de nestplaatsen zich hoofdzakelijk onder daken die bereikbaar zijn via kieren achter de dakgoot. Ook nestplaatsen in nokpunten en achter kantpannen worden veel aangetroffen. In Hattem zijn op beperkte schaal kunstnesten aanwezig. Deze kunstnesten zijn over het algemeen goed bezet, met name de locaties die al wat langer beschikbaar zijn. De 159 nestplaatsen betreffen niet alle locaties waar in het verleden door middel van losse waarnemingen nestplaatsen zijn gevonden. Hier zit weliswaar enige overlap in, maar gebleken is dat bij een aantal nestplaatsen uit eerdere jaren in 2023 geen bezetting is vastgesteld. In 5 gevallen is de nestplaats niet meer toegankelijk. Bij 31 nestplaatsen zijn geen bijzonderheden vastgesteld en zou bezetting gezien de plaatstrouwheid van de gierzwaluw te verwachten zijn. Overigens zijn variaties in de bezettingsgraad inventarisaties elders in het land niet vreemd. Op basis van een eerste inventarisatie is het te vroeg om conclusies te trekken. Wel is de verwachting dat inventarisatie nog geen stabiel beeld heeft opgeleverd van alle bezette nestplaatsen in Hattem. Op basis van het toepassen van bekende vuistregels en gemaakte schattingen op basis van losse waarnemingen over meerdere jaren wordt het aantal broedparen voor Hattem geschat op 160-200 broedparen. De komende jaren zal de inventarisatie herhaald worden en kan zowel het aantal vastgestelde nestplaatsen als de schatting worden bijgesteld aan de hand van nieuwe telgegevens. Nog belangrijker is de bescherming van de gierzwaluw in Hattem, zodat de bestaande populatie minimaal op niveau blijft. Door renovaties en verduurzaming zullen nestplaatsen onder druk komen te staan. Ook de klimaatverandering zet druk op de beschikbaarheid van nestplaatsen als gevolg van hittestress. Stimuleren van alternatieve en extra nestplaatsen door het plaatsen van kunstnesten zou een eerste stap kunnen zijn. Periodieke monitoring moet inzicht geven in de meerjarige ontwikkeling van de broedvogelpopulatie gierzwaluwen.