RapportMeetsoorten voor Basiskwaliteit Natuur

Jarenlang is het natuurbeleid gericht geweest op bescherming, inrichting en beheer van natuurgebieden en bijzondere soorten. Scheiding van functies was het devies: ruimte voor natuur binnen Natura 2000 en het Nationaal Natuurnetwerk (NNN, voorheen Ecologische Hoofdstructuur EHS) en ruimte voor landgebruik en economische ontwikkeling daarbuiten. Maar het is nu duidelijk geworden dat dit geen duurzaam behoud voor biodiversiteit oplevert. De staat van de natuur binnen natuurgebieden is zorgwekkend (Sanders et al., 2020; CBS et al., 2021). Bedreigingen als versnippering, verdroging en vermesting kunnen niet alleen binnen de grenzen van natuurgebieden worden opgelost, omdat de invloed van het omringende landgebruik tot in de natuurgebieden reikt. Daarbuiten is de kwaliteit van het hele landschap ver beneden peil gezakt, waardoor we ook tot voor kort algemene soorten uit ons landschap kwijt raken. Het is dus nodig om te werken aan een basiskwaliteit vóór natuur waarbinnen een basiskwaliteit ván natuur kan worden gewaarborgd. Vanuit deze achtergrond is enige jaren geleden het concept Basiskwaliteit Natuur gelanceerd (Kwak et al., 2018) en heeft het in 2021 een impuls gekregen met het symposium van Vogelbescherming over het thema en het verschijnen van het boek Nederlandse Vogels in hun Domein (Kwak & Louwe Kooijmans, 2021). Daarop is het concept nader geconcretiseerd in het rapport (Biesmeijer et al., 2021). Het Ministerie van LNV heeft het belang ervan erkend en ondersteunt nu een praktische uitwerking ervan. De uitwerking verloopt via twee sporen: een spoor van voorwaarden scheppen voor de basiskwaliteit en een spoor van het bepalen, beheren en volgen van de basiskwaliteit. Basiskwaliteit vóór natuur richt zich op de “set van condities, die voortkomen uit abiotiek, landschappelijke inrichting en beheer en gebruik, die het leefgebied van planten en dieren bepalen. De basiskwaliteit is daarbinnen de minimale vereiste waaraan deze set van condities moet voldoen teneinde een gewenst niveau van biodiversiteit duurzaam in stand te houden.” (Kwak et al., 2018). Basiskwaliteit ván natuur meet de kwaliteit af aan de hand van enerzijds kritische prestatie-indicatoren (KPI’s) voor het verwezenlijken van de condities en anderzijds uiteraard aan de soorten zelf (Biesmeijer et al., 2021). Dit rapport richt zich op het bepalen van de Basiskwaliteit ván Natuur aan de hand van een praktisch hanteerbare set soorten. Het biedt daartoe een soortenlijst vanuit verschillende soortgroepen. Voorts wordt een perspectief geschetst voor de toepassing van deze soortenlijsten voor het ontwikkelen van benchmarks voor Basiskwaliteit Natuur (BKN) die in de praktijk kunnen worden gebruikt om de kwaliteit van het landschap aan de soorten af te lezen.