Wetenschappelijk artikelDoes the provisioning of artificial nest cups and nesting structures help House Martins Delichor urbicum?

Mensen proberen lokale populaties van Huiszwaluwen Delichon urbicum doorgaans te helpen door de vogels additionele nestgelegenheid aan te bieden door het plaatsen van een huiszwaluwtil of het bijplaatsen van kunstnesten. Een zwaluwtil is een soort dakoverstek op een vrij hoge paal waartegen kunstnesten zijn aangebracht. Beide maatregelen zijn gebaseerd op de veronderstelling dat geschikte nestplaatsen en goed nestbouwmateriaal sleutelfactoren zijn die broedpopulaties van Huiszwaluwen beperken.

Wij onderzochten (1) de bezetting van huiszwaluwtillen die geplaatst waren ter compensatie van verdwenen nestgelegenheid of als extra nestgelegenheid en (2) de mate waarin Huiszwaluwen die tegen gebouwen broeden, kunstnesten in plaats van zelfgebouwde nesten gebruiken. Op grond van georganiseerde en gestandaardiseerde waarnemingen tijdens twee landelijke burgerwetenschapsprojecten in Nederland (2009–2021, 2018–2020) hebben we de broedprestaties vergeleken in gebieden met twee verschillende grondsoorten (klei of zand), waarbij klei het verwachte bouwmateriaal is dat de voorkeur heeft voor nestbouw boven zand.

De kans dat een huiszwaluwtil geplaatst als compensatiemaatregel bezet raakte, was gemiddeld bijna vier keer zo groot (66%) als bij tillen die als extra nestgelegenheid waren geplaatst (17%). De grondsoort had geen significant effect op de bezettingskans van een huiszwaluwtil. Zelfgebouwde nesten op zand hadden een grotere kans om in te storten gedurende het broedseizoen dan zelfgebouwde nesten in gebieden met kleigrond, wat bevestigt dat klei beter nestbouwmateriaal is dan zand. Kunstnesten hadden een hogere bezettingsgraad op zandgrond en in kolonies waar er minder zelfgebouwde nesten van het vorige broedseizoen aanwezig waren. Op kleigrond hadden zelfgebouwde nesten een groter nestsucces dan kunstnesten, terwijl op zandgrond het omgekeerde het geval was. De kans op een tweede broedpoging was groter in kunstnesten dan in zelfgebouwde nesten, maar verrassend genoeg alleen op kleigrond, met een sterk negatief effect van de eerste legdatum.

We concluderen dat, vooral op zandgrond, het aanbieden van kunstnesten Huiszwaluwen kan helpen aan nestgelegenheid en/of het verbeteren van het broedsucces. Waar oude broedplaatsen verdwijnen, kunnen lokale populaties geholpen worden door het plaatsen van huiszwaluwtillen. Hoewel Huiszwaluwen dus kunnen worden geholpen met kunstmatige nestplaatsen en nesten, is een uitgebreidere analyse van de sturende factoren van de populaties van belang, waarbij ook andere factoren, waaronder voedselaanbod (vliegende insecten), worden onderzocht.